Door omstandigheden kon de bijeenkomst met Paul van Tongeren op 7 december helaas niet doorgaan. Deze boeiende lezing over Nietzsche en het nihilisme houdt u van ons te goed. Wir melden uns. Bij Nietzsche is er ook altijd een andere kant. Nietzsches denken is nooit in één interpretatie te vangen. Zowel de ontwikkeling in zijn denken, de verschillende thema’s die in verschillende boeken centraal staan, als ook de aforistische vorm van veel van zijn teksten maken zijn werk onvermijdelijk multi-interpreteerbaar. In mijn presentatie bespreek ik zijn thesen over ‘Het Europese nihilisme’. Daarmee zal een andere kant van Nietzsches denken naar voren komen dan in de eerdere voordracht van dr. Gaila Pander. Nietzsche ziet de taak van de filosoof graag als die van een arts van de cultuur. In het werk van die arts staat de diagnostische taak centraal. De eigen cultuur en samenleving vormen de patiënt. Nietzsche onderzoekt die patiënt naar zijn denken (filosofie en wetenschap), zijn handelen (moraal en poliek), zijn geloven (religie en bijgeloof) en zijn scheppen (kunst), en hij diagnostiseert de ziekte van de cultuur als nihilisme.De term ‘nihilisme’ heeft zijn bekendheid weliswaar te danken aan het denken van Fr. Nietzsche, maar heeft tegenwoordig voor ons een veel beperktere betekenis dan hij in het werk van Nietzsche krijgt. In de lezing bespreek ik de soorten of fasen van nihilisme die hij onderscheidt, de achtergronden of oorzaken van dat nihilisme, en de reden waarom hij het een (of beter: ‘de’) Europese ziekte noemt. We zullen zien in hoeverre Nietzsches analyse van 150 jaar geleden te herkennen zijn in onze eigen ervaring van onze tijd en cultuur. Paul van Tongeren (1950) studeerde theologie in Utrecht en filosofie in Leuven, waar hij ook promoveerde op een proefschrift over Nietzsches moraalkriek. Hij was hoogleraar aan de universiteiten van Leiden (1985- 1991), Nijmegen (1988-2015) en Leuven (2002-2016) en als geassocieerd onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Pretoria (Zuid-Afrika) (2002- 2016). Zijn wetenschappelijk werk is in vele talen vertaald en hee twee kernpunten: enerzijds de filosofie van Nietzsche en anderzijds de wijsgerige ethiek, met een voorliefde voor de klassieke tradie van de deugdethiek. Zijn Nederlandstalige boeken zijn gericht op een breder publiek en bereiken hoge oplages. In 2013 won hij met Leven is een kunst de Socratesbeker voor het urgentste en oorspronkelijkste Nederlandstalige filosofieboek. Van april 2021 tot april 2023 was hij Denker des Vaderlands.
