2025-11-27 Jenny Slatman: Nieuwe lichamelijkheid

Nieuwe lichamelijkheid

Jenny Slatman

foto: Erik van der Burgt

Een mens is niet een optelsom van lichaam en geest, maar een lichamelijk of belichaamd wezen. Wanneer jouw materiële lichamelijkheid niet past in jouw materiële context, worden je mogelijkheden ingeperkt. Zo worden zwarte lichamen vaker gehinderd in een witte wereld, moeten vrouwenlichamen afgeschermd en afgeremd worden in een misogyne wereld, passen dikke lichamen niet in een wereld die ingericht is voor gemiddelde lichamen, kunnen berolstoelde lichamen niet met de trap, en worden depressieve lichamen inert omdat hun wereld hen niet meer uitnodigt. Lichamelijkheid betekent inderdaad dat je altijd met iets of iemand verbonden bent.

Lichamen functioneren altijd in relatie tot andere lichamen en tot de omgeving. Toch is de opvatting nog gangbaar dat je lichamelijke problemen kunt oplossen door te focussen op tekortkomingen in het lichaam, in het denken of in het gedrag van individuen. “Als jij niet in de wereld past, dan moet jij er maar voor zorgen dat je er wel in past”, lijkt het adagium van onze tijd. In haar lezing zal Jenny Slatman eerst kort uitleggen waar deze focus op het individuele vandaan komt en wat haar tekortkomingen zijn. Vervolgens zal zij een nieuwe kijk op lichamelijkheid presenteren, welke zij beschrijft als “materialisme met gevoel”. Om recht te kunnen doen aan de diversiteit van menselijke lichamen, moeten we de materiële relaties waarin de verschillende lichamen bestaan serieus nemen.

Jenny Slatman is hoogleraar Medical & Health Humanities aan Tilburg University. Zij studeerde fysiotherapie (Deventer) en filosofie (Amsterdam, Parijs). Als wijsgerig-antropoloog doet zij onderzoek naar de betekenis van lichamelijkheid in kunst, expressie en gezondheidszorg. Voor haar werk ontving zij een VIDI en een VICI beurs. Naast diverse internationale publicaties, waaronder een Franse monografie over het werk van Merleau-Ponty L’expression au delà de la représentation (2003), bracht zij ook twee Nederlandstalige boeken uit: Vreemd Lichaam (2008) en Nieuwe Lichamelijkheid (2023). Voor dat laatste boek ontving ze in 2024 de Hypatiaprijs. Slatman heeft onderwijs gegeven aan verschillende opleidingen (filosofie, cultuurwetenschappen, geneeskunde, gezondheidswetenschappen) aan verschillende Universiteiten in Nederland (Amsterdam, Maastricht, Tilburg). Daarnaast verzorgt zij geregeld seminars, lezingen en discussies voor professionals en een breder publiek. www.jennyslatman.nl