Najaarsprogramma 2024 (voorlopig)

Hieronder vindt u de voorlopige invulling van het najaarsprogramma. Het definitieve programma verschijnt in de loop van de zomer. Dat kunt u zich ook opgeven voor de lezingen. 


11 september 2024 - Lezing Friedrich Nietzsche  - Aldus sprak Zarathoestra
Een boek voor iedereen en niemand: Nietzsches Zarathoestra lezen

Locatie:        Grote Kerk, Leeuwarden 
Inloop:         19:00 
Aanvang:     19:30 

Aldus sprak Zarathoestra is misschien het meest gelezen, maar waarschijnlijk ook het minst begrepen boek uit Nietzsches oeuvre. Zelf beschouwde hij het als zijn hoogtepunt. Hij noemde het een symfonie, een heilig boek, een vijfde evangelie en zelfs het grootste geschenk aan de mensheid tot nu toe. Het boek tart de grenzen tussen genres, disciplines en stijlen. Alleen al om die reden is het een onuitputtelijk rijke, maar ook een ondoorgrondelijke, moeilijke tekst.

Filosofiecafé Fryslân organiseert op 11 september 2024 in de Grote Kerk in Leeuwarden een lezing in het kader van een belangrijk nieuw boek dat een inleiding tot en een leeswijzer biedt bij de lectuur van Nietzsches hoofdwerk: 

Een boek voor iedereen en niemand: Nietzsches Zarathoestra lezen 

De auteurs, Gert-Jan van der Heiden, Johan de Jong, Henk Manschot, Gaila Pander, Paul van Tongeren en Wouter Veldman, proberen de complexe en enigmatische teksten toegankelijk te maken, en daarbij recht te doen aan de veelzijdigheid, gelaagdheid en misschien wel onleesbaarheid van de tekst. Een onmisbaar boek voor wie Aldus sprak Zarathoestra heeft gelezen maar nog niet goed begrepen, of wie het wil gaan lezen, maar daarbij hulp vraagt. Paul van Tongeren, Johan de Jong en Gaila Pander zullen ieder een bijdrage leveren van circa 30 minuten:

Prof. Dr. Paul van Tongeren    
Een boek voor iedereen en niemand – een inleiding tot de lectuur van Nietzsches meest uitzonderlijke boek

Dr. Johan de Jong        
Nietzsches bevrijding van het onomkeerbare verleden

Dr. Gaila Pander         
Aldus sprak Zarathustra als een symfonie in woorden

23 oktober 2024 - Lezing Descartes, Franeker en het Cartesianisme 
Relaties tussen Descartes, de Franeker Universiteit en het Cartesianisme 

René Descartes (1596-1650) bracht een groot deel van zijn werkzame leven door in de Nederlandse Republiek. De grote filosoof verbleef zelfs enkele maanden in Franeker, waar hij zich als student had ingeschreven aan de universiteit. Naar aanleiding van dit bijzondere historische gegeven organiseert Filosofiecafé Fryslân op 23 oktober 2024 een lezing over de relatie – in ruime zin – tussen René Descartes, de Franeker Universiteit en het Cartesianisme. De bijeenkomst vindt zoals gewoonlijk plaats in Tresoar, beheerder van de bibliotheek van de oude Franeker universiteit en medeorganisator. Drie filosofen zullen een bijdrage leveren van circa 30 minuten; ieder vanuit zijn of haar eigen invalshoek. 

Maand van de geschiedenis; thema: ‘echt nep’ 
Oktober is ook in 2024 de Maand van de Geschiedenis. Het thema is dit jaar ‘echt nep’. De filosofie van Descartes in het algemeen en bepaalde onderwerpen van deze lezing in het bijzonder sluiten hier op verschillende manieren prachtig op aan. 

‘Echt nep’ en de systematische twijfel 
Descartes begon zijn filosofische zoektocht door te twijfelen aan alles waaraan hij kon twijfelen. Dit leidde tot zijn beroemde uitspraak "Cogito, ergo sum" (Ik denk, dus ik ben). Hij stelde dat zintuiglijke ervaringen bedrieglijk kunnen zijn en dat wat we waarnemen misschien niet de echte werkelijkheid is. In dit kader past het begrip 'echt nep' perfect: dingen die echt lijken, maar in feite nep zijn, zouden volgens Descartes deel kunnen uitmaken van de illusies die onze zintuigen ons voorschotelen.

‘Echt nep’ en het plagiaat van Jan Fokkes Holwarda 
De lezing van Prof. Dr. Carla Rita Palmerino staat in het teken van een interessant zeventiende-eeuws werk over atomenleer, dat enerzijds volledig gekopieerd is, maar anderzijds blijk geeft van een erg goed begrip van de materie. 

Dr. Han Thomas Adriaenssen 
Descartes: Beginnen met een Schone Lei
Over de oorsprong, wording, duiding en reikwijdte van Descartes’ denken.  

Dr. Jacob van Sluis 
Herman Alexander Röell (1653-1718)
Over de cartesianist Herman Alexander Röell (1653-1718), professor te Franeker

Prof. Dr. Carla Rita Palmerino 
Jan Fokkes Holwarda. A Gassendist in Franeker, Between Intellectual Debt and Plagiarism
Over de invloed van Pierre Gassendi (1592-1655) op Jan Fokkes Holwarda (1618–1651), professor aan de Academie van Franeker. 



21 november 2024 – Lezing Johan Goud
Wijsheid van de onzekerheid

Inloop:         19:00
Aanvang:     19:30 
Locatie:        Tresoar

Goud neemt het denken van Milan Kundera als vertrekpunt voor een beschouwing over de strijd tegen valse zekerheid en schijnzekerheid in religie, filosofie en literatuur. Kundera beschrijft deze wijsheid als voortkomend uit humor en het besef dat niemand de volledige waarheid bezit. Dit principe kan worden toegepast op literatuur, religie en politiek, mits ze niet vervallen in fundamentalistische of populistische zekerheden.

Prof. Goud benadrukt het belang van filosofisch denken dat valse zekerheden afwijst, een gedachte die teruggaat tot Socrates' kritische vragen over kennis. Ook Verlichtingsdenkers zoals Immanuel Kant en Franse 'philosophes' promootten het gebruik van eigen verstand zonder afhankelijkheid van autoriteiten. De lezing onderzoekt hoe literatuur, religie en filosofie hun eigen middelen inzetten om schijnzekerheden te bestrijden en moedigt kritische zelfreflectie en openheid voor onzekerheid aan.

Prof. Dr. Johan f. Goud
Johan Goud  (1950) studeerde theologie en filosofie in Amsterdam (VU) en Tübingen. Hij promoveerde in Leiden op Levinas en Barth: een godsdienstfilosofische en ethische vergelijking. 

12 december 2024 – Lezing Jos Stollman
Waarom de tijd (niet) stroomt

Inloop:         19:00
Aanvang:     19:30 
Locatie:        Tresoar

De tijd vormt in zijn onstuitbare stroom de basis van ons ervaren, maar in de natuurkundige beschrijving van de wereld  zien we niets van een bewegend nu. Hoe kan dit? Is tijd een illusie? Kunnen we überhaupt iets zinnigs over de tijd zeggen? 
En hoe kan het dat we tijd als kind en als volwassene zo totaal anders ervaren? En waarom herinneren we ons niets van onze eerste levensjaren terwijl we toen over een fabelachtig geheugen beschikten? Tijdens dit Filosofisch Café deelt Jos Stollman met ons zijn fascinatie voor dit bijzondere fenomeen. Hij confronteert ons met onze intuïtieve ideeën over de tijd en hoe die botsen met de realiteit. Natuurwetenschappers, (neuro-)psychologen, filosofen en mystici hebben zich door de eeuwen heen met dit fenomeen beziggehouden en hun wegen blijken samen te komen bij ons bewustzijn. De tijd werpt daar een bijzonder licht op.

Drs. Jos Stollman 
Jos Stollman studeerde theoretische sterrenkunde en specialiseerde zich in het onderwerp Zwarte Gaten, waarover hij een reeks artikelen publiceerde in het sterrenkundige tijdschrift Zenit. Daarnaast volgde hij een opleiding tot yogaleraar, maakte hij studie van zen (bij Ton Lathouwers en Maarten Houtman) en van de mystieke spiritualiteit van het Christendom.